Polskojęzyczne piśmiennictwo ruskie jest wyjątkowym i do dzisiaj mało zbadanym przez polonistów zjawiskiem, które powstało w wyniku wspólnej działalności politycznej, społecznej, religijnej, kulturalnej oraz kontaktów prywatnych przedstawicieli kultury polskiej i ruskiej (tzn. przede wszystkim – staroukraińskiej) w granicach jednego państwa – Rzeczypospolitej Obojga Narodów. Cechowała ten czas i tę przestrzeń szczególna sytuacja językowa, ktorą można określić jako wielojęzyczność: posługiwano się wtedy w różnych dziedzinach życia i w różnym celu łaciną, językami polskim, ruskim (czyli staroukraińskim lub starobiałoruskim) oraz cerkiewno-słowiańskim. Takie zróżnicowanie życia językowego i kulturowego ludności Rzeczypospolitej jest wyjątkowe i świadczy o świadomym traktowaniu języka jako źródła władzy i jako środka szerzenia własnych wartości i orientacji światopoglądowych.

W tym kontekście warto uznać polskojęzyczne piśmiennictwo ruskie, czyli teksty tworzone w języku polskim przez przedstawicieli kultury ruskiej, za absolutnie wartościowe osiągnięcie tamtej epoki. Dziedzictwo tekstowe tego zjawiska, na które składa się duża liczba utworów różnych gatunków i stylów, jest wciąż z jednej strony mało znanym obszarem badań filologicznych, z drugiej przedmiotem sporów i walk o jego własność, gdyż polscy i ukraińscy badacze w różny sposób starają się podkreślić wsłasny strumień narodowy i zapisać te utwory do dziedzictwa kulturowego własnego narodu. Natomiast kiedy spieramy się o to, kto jest właścicielem tej warstwy literatury, często zapominamy w naszym szlachetnym impulsie emocjonalnym, że niemożliwe i nienaukowe jest narzucanie starożytności dzisiejszej rzeczywistości i współczesnego rozumienia sytuacji geopolitycznej. Nieuwzględnianie realiów społeczno-politycznych, kulturowych i religijnych panujących w okresie istnienia wielonarodowego państwa Rzeczypospolitej Obojga Narodów jest nieuzasadnione. Jak i nieprawidłowe jest narzucanie przeszłości współczesnych granic państw, które dzisiaj powstały w wyniku międzynarodowego konsensusu prawnego.

Skutkiem nacechowania politycznego i ideologiczenego tematu jest to, że spora liczba poslkojęzycznych tekstów ruskiego kręgu kulturowego, a szczególnie tych, które reprezentują prywatną lub państwową sferę życia, do dzisiaj jest mało zbadana. Wśród tych tekstów na szczegolną uwagę zasługują pamiętniki prywatne, korespondencję, marginalia na stronach ksiąg rękopiśmiennych i drukowanych, korpus dokumentów kozackich, ponieważ zachowano w nich klucz do zrozumienia światopoglądu, mentalności, wartości naszych przodków, zrozumienia w jaki sposób określali oni swoje miejsce i miejsce swojej wspólnoty na tym świecie i w pewnej formacji państwowej. I właśnie tego typu teksty przede wsztstkim stanowią obiekt analizy w ramach projektu badawczego. Oprócz tego polskojęzyczne teksty ruskie prezentują językowy obraz świata ludzi, którzy faktycznie mówili i pisali jednocześnie w wielu językach i to na bardzo zaawansowanym poziomie. I każdy z tych języków w pewnym stopniu kszałtował świadomość i światopogląd tych ludzi.

Celem projektu jest opracowanie monografii, w której dokonano będzie analizy semantycznej i lingwokolturowej kategorii i pojęć, które kztałtowały światopogląd i językowy obraz świata człowieka określonej epoki. Są to takie pojęcia: człowiek i jego tożsamość (religijna, rodowa, etniczna), czas i przestrzeń, władza i służba (Bóg, król, car), wartości moralne i duchowe (sława, chwała, cześć, wolność/swoboda, miłość, wiara, piękno), kultura pisana (edukacja, oświata, drukarstwo, książka, sztuka). Analiza ta przewiduje też ujawnienie kodów kulturowych, których ślady zachowują polskojęzyczne teksty piśmiennictwa ruskiego określonej epoki, w tym mitu sarmackiego, średniowiecznej kultury rycerskiej, mitów chrześcijańskich, elementów światopoglądu mitologicznego itp.

Projekt będzie służył podstawą dla przyszłych badań naukowych na temat polsko-ukraińskich kontaktów kulturowych, realizowanych przez międzynarodowy zespół badaczy krajów Europy Środkowo-Wschodniej, co jest istotne w dzisiejszą dobę internacjonalizacji, rozwoju projektów wspólnych oraz zwiększonej mobilności studentów.